เลี้ยงรวม (1) ความจริงก่อนการตัดสินใจเลี้ยง

เลี้ยงรวมในตู้ Arowana Community Tank

.........ในความรู้สึกของผู้เลี้ยงปลามังกร ลึกๆแล้วบางท่านอาจจะอยากที่จะลอง ?เลี้ยงรวม? (Arowana Community Tank/Pond) ดูสักครั้งว่ามันเป็นอย่างไร แม้ในใจอาจจะเกรงผลเสียที่ตามมาบ้าง แต่สำหรับผมแล้ว ซึ่งไม่ใช่คนประเภทเลี้ยงปลาเนี๊ยบ คือไม่เน้นว่าปลาต้องสวยจนไม่มีตำหนิ ไม่ mind เรื่อง หนวดหัก ครีบแหว่ง หางขาด เกล็ดหลุด

สิ่งเหล่านี้ถ้าไม่เป็นอันตรายต่อปลาจนจะต้องเจ็บป่วยหรือจนถึงชีวิตสำหรับผมแล้วเป็นเรื่องชิวๆ ผมจะสำคัญเฉพาะแค่ว่า ปลาแข็งแรง กินดี ไม่เจ็บป่วย แค่นั้นก็เพียงพอแล้ว บางคนอาจจะนึกว่าเสียดายปลา ปลาแพงๆมาเลี้ยงแบบนี้แล้วรู้สึกไม่ดีเลย แต่สิ่งเหล่านี้ดูจะเป็นนิสัยที่ควรมีสำหรับคนที่อยากจะเลี้ยงรวมอย่างมีความสุข ....ได้อย่าง-เสียอย่าง อีกหนึ่งของสัจธรรมในชีวิต

.....ความรู้สึกที่มองอโรวาน่าหลายตัวว่ายอย่างเริงร่าวนไปเวียนมาในตู้ใบเขื่อง สำหรับผมแล้วสร้างความรู้สึกความตื่นตาได้มากกว่าดูปลาว่ายตัวเดียวเป็นไหนๆ หรืออาจจะบอกว่าเป็นความรู้สึกอีกแบบหนึ่งไปเลยอย่างนั้นก็ได้ คนเลี้ยงรวมก็ได้ Feeling อีกแบบหนึ่ง คนเลี้ยงเดี่ยวก็ได้ Feeling อีกแบบหนึ่งครับ ถ้าท่านที่มีปลาหลายตัวอยากจะทดลองเลี้ยงรวมเล่นๆสักระยะ อย่าลืมว่าปลาที่นำมาเลี้ยงรวมแล้วต้องมีแผล/ตำหนิเกือบทุกตัว การที่จะนำไปประกวดในภายหลังนั้นเป็นเรื่องยากมากครับ เพราะตำหนิที่มีอาจจะทำให้โอกาสคว้าถ้วยแทบจะไม่เหลือเลยนะครับ สำหรับการเลี้ยงรวมนอกจากจะเหมาะสำหรับคนที่ชอบการเลี้ยงแบบนี้แล้ว ยังมีข้อดีที่แถมมาด้วยเช่น 1. ทำให้ปลากินดีขึ้น (อาจจะกล่าวได้ว่า tankmate ที่ทำให้ arowana กินดีขึ้นมากที่สุดก็คือ arowana นั่นเอง) การเลี้ยงรวมจะทำให้arowanaทุกตัว...โดยสัญชาติญาณ ต้องแย่งกันกิน เพื่อความอยู่รอด จึงทำให้arowanaตัวนั้นๆactiveในการกินมากกว่าปกติ คือ กินมากขึ้น บ่อยขึ้น และอาจต้องฝืนกินของที่ไม่เคยกินหรือชอบกินมาก่อนได้ ประสบการณ์ครั้งหนึ่งของผมคือ : arowanaตัวนึงจอดมุมตู้ไม่ยอมกิน พยามยามแก้ไขโดยการ 1.เปลี่ยนบรรยากาศภายในตู้ก็แล้ว 2.เอาฟิวเจอร์บอร์ดมาปิดหน้าตู้ก็แล้ว 3.จัดที่วางตู้ใหม่ก็แล้ว 4.ลองเปลี่ยนตู้ก็แล้ว 5.ลองใส่แทงก์เมทลงก็แล้ว ก็ยังไม่ยอมกิน ผ่านไปเดือนครึ่งก็ไม่ยอมกินเลย เอาแต่จอดอยู่มุมตู้เห็นคนก็ตกใจพุ่งไปมาให้ว่อน

แต่..... พอลงตู้รวมแค่นั้นล่ะ เจ้าarowanaตัวนั้นก็ว่ายไปมาอย่างมีความสุข เห็นเพื่อนกินก็กินด้วยทันที แล้วกินจนพุงกางด้วยครับ 2. ได้เลี้ยงปลาเยอะแต่ที่จำกัด หรือ อยากเลี้ยงปลาเยอะไม่อยากจ่ายค่าตู้-ค่าดูแลมากเกินไป ... ตู้96กว้าง36อาจเลี้ยงรวมได้ถึง 5- 8 ตัว ตู้ 108-120 กว้าง36 อาจรวมได้ถึง 15-18 ตัว(แต่ระบบน้ำและกรองท่านต้องสุดยอดและห้ามพลาดเด็ดขาด) เลี้ยงรวมดีอีกอย่างคือ ค่าใช้จ่ายต่อตัวต่ำกว่าเลี้ยงเดี่ยว ครับ...

ปลาหลายตัวแต่แชร์ตู้เดียวกัน ค่าไฟและน้ำที่ประหยัดได้นั้นพอสมควร โดยเฉพาะช่วงหน้าหนาวนั้น ค่าฮีทเตอร์แทนที่จะติดหลายตู้ ก็รวมซะตู้เดียวเลย ประหยัดพอสมควรครับ แต่อย่าลืมว่าต้องแลกมาด้วยความเยินและบาดแผลของปลาที่เกิดจากการเลี้ยงรวมด้วยนะครับ 3. ปลาจับคู่ อยากลองเพาะในตู้ดู... แบบนี้เคยเห็นหลายท่านลองทำแล้ว และบางท่านก็ยังทำอยู่ โดยความหวังเล็กๆว่าวันนึงมันอาจจะเป็นจริง ซึ่งบอกตามตรงว่า มีความเป็นไปได้ครับ แต่น้อยมากๆครับ..แบบที่ฝรั่งเค้าเรียกว่า..It is a long shot?.ประมาณบอลไทยไปบอลโลกประมาณนั้น แต่เน้นอีกครั้งว่า เป็นไปได้ นะครับ แต่คุณต้องแน่ใจว่าที่ใส่ไปในตู้สองตัวน่ะมันคนละเพศกัน เพราะอโรวาน่าเป็นปลาที่ระบุเพศได้ยากมากๆครับ

ข้อจำกัด : ทำไมในบางกรณี ถึงไม่ควรเลี้ยงรวม สรุปเหตุและผลคร่าวๆได้ดังนี้ครับ ถ้าใครมีลักษณะตรงกับข้อใดข้อหนึ่งต่อจากนี้ คุณอาจจะยังไม่พร้อมสำหรับการเลี้ยงรวมนะครับ

1. รับไม่ได้ถ้าปลามีตำหนิ...ถ้าคุณเป็นคนเลี้ยงปลาเนี๊ยบอย่างที่กล่าวไว้ข้างต้น คือ แบบว่า ถ้าปลาเกล็ดหลุดนี่เซ็งมากกกกก หรือ ถ้าชายน้ำหรือครีบเครื่องคดงอหน่อยต้องจับปลามาศัลยกรรมล่ะก็ คุณยังไม่พร้อมสำหรับการเลี้ยงรวมแน่ๆครับ เพราะสิ่งเหล่านี้เป็นสิ่งที่หลีกเลี่ยงไม่ได้เลย ในการเลี้ยงรวม สมัยผมและเพื่อนเริ่มเลี้ยงรวมใหม่ ในปลาเล็กประมาณ 5 นิ้ว ตื่นเช้าจะต้องมาเช็คก่อนเลยว่า มีปลาตายมั๊ย เป็นความกังวลที่มากับผู้เลี้ยงรวมที่เริ่มต้นใหม่ๆหลายท่าน ฉะนั้นการเลี้ยงรวมท่านย่อมมีความวิตกกังวลมากขึ้นเนื่องจากจำนวนปลาและวิถีเป็นอยู่ของพวกเค้า ดังนั้นถ้าแค่แผลเล็กๆน้อยๆยังทำใจไม่ได้ ก็อย่าเพิ่งเลยครับ เดี๋ยวจะนอนหลับไม่สบายซะปล่าวๆ

2. (ยกเว้นกรณีปลาจับคู่) มีปลาที่จะเลี้ยงรวมน้อยกว่า 5 ตัว และ ขนาดตัวใหญ่และตัวเล็กสุดต่างกันเกินไป ?.. การเลี้ยงรวมนั้นควรจะมีปลาarowanaอย่างน้อย 5 ตัว (ในสายพันธุ์ อินโด ไฮแบ็ค มาเลย์ แดง เรดบี เขียว ทองอ่อน) เพื่อเมื่อปลารวมแล้ว หากเกิดการจับคู่ต่อสู้กัน ตัวแพ้หรือตัวอ่อนแอสามารถว่ายหลบเข้าฝูงกับตัวอื่นๆได้ ทำให้ปลาที่ไล่ไปจับคู่ทะเลาะกับปลาตัวอื่นแทน อันนี้ไม่รวมarowanaเงินที่รูปร่างต่างกัน (ความจริงคือผมไม่เคยเลี้ยงarowanaเงินรวมกับสายพันธุ์อื่นจึงมิอาจบอกอะไรได้) และอโรวาน่าออสเตรเลียซึ่งดุเกินไปที่จะเลี้ยงรวม

3. ไม่มีตู้หรือที่สำรองไว้ สำหรับปลาที่แยกออกมาใส่ยาในกรณีปลาป่วย ....... การเลี้ยงรวมนั้นควรจะมีตู้ว่างหรือถังพร้อมระบบที่จำเป็น(รวมถึงแนวกั้นกันปลากระโดดออกจากตู้หรือถัง) สำหรับพักปลาป่วยที่แยกออกมารักษา อย่าลืมว่าปลาที่เลี้ยงเดี่ยวสามารถรักษาและใส่ยาในตู้ได้เลย แต่เลี้ยงรวมมันคนละกรณีกันครับ จะใส่ยาทีเดียวทั้งตู้คงไม่ดีแน่ครับ

4. รับไม่ได้กับการสูญเสีย ในระยะยาวโดยเฉลี่ยแล้ว การเลี้ยงรวมต้องมีการสูญเสีย(ตาย)เกิดขึ้นบ้างไม่มากก็น้อย ไม่ว่าคุณจะดูแลดีแค่ไหนก็ตาม การสูญเสียก็อาจมีได้ตั้งแต่ 0 ? 15 % ท่านที่เลี้ยงตั้งแต่ 2 -3 ปีขึ้นไปมักมีปลารวมตายบ้างจากการปะทะกัน หรือ บาดเจ็บมากไปเกินเยียวยา

5. ปลารวมมีขนาดต่ำกว่า 8 นิ้วในตู้ที่ยาวมากกว่า 60 นิ้ว............จากประสบการณ์ ขนาดปลาที่จะเลี้ยงรวม ถ้าต่ำกว่า 8 นิ้ว เนื่องด้วยอายุยังน้อย จะชอบไล่ทำร้ายกันแบบรุนแรงเกินไปในบางครั้ง บางกรณีเช่น มีบางตัวที่เบ้าตาแตกหรือมีรอยกัดที่ดวงตา หรือบางตัวโดนพุ่งชนจนช้ำใน เสียชีวิตแบบทันทีเลยก็มีครับ สำหรับในร้านขายหรือฟาร์มบางแห่ง มีการเอาปลาเล็กๆหลายตัวมารวมกัน แต่ถ้าสังเกตุดูดีๆแล้วปลาจะมีจำนวนมากและตู้จะไม่มีขนาดใหญ่มากนัก

6. ตู้มีขนาดต่ำกว่า 96-120 นิ้ว กว้างต่ำกว่า 30 นิ้ว... ตรงนี้คงหมายถึงการเลี้ยงในระยะยาวที่ปลาจะโตจนมีขนาด 20++ นิ้ว ในเบื้องต้นตู้ขนาดเล็กอาจจะเอาอยู่ ผมเคยเห็นคนเลี้ยง 5 ตัวรวมในตู้ 48 นิ้ว ได้ระยะนึง... แต่แน่นอนว่าสุดท้ายแล้วเค้าก็เลี่ยงไม่ได้ที่เปลี่ยนตู้ ซึ่งจะอยู่ที่ขนาดไหนคงต้องขึ้นกับปัจจัยหลายอย่าง เช่น จำนวนและขนาดปลา อีกอย่างตู้ปลาเป็นอะไรที่สั่งแล้วต้องใช้เวลาพอสมควร ฉะนั้นถ้าท่านจะสั่งตู้ปลามาเปลี่ยนแทนตู้เก่าที่เล็กไปอาจจะต้องเตรียมการณ์สองเดือนล่วงหน้า -ความยาวของตู้ ควรยาวพอที่ปลาจะมีที่ว่ายยาวพอที่จะว่ายได้สวยสง่าอย่างสบาย อย่างน้อยอาจจะ 96 นิ้วขึ้น (ในความรู้สึกส่วนตัวของผมแล้วแม้แต่ตู้ยาว 72 นิ้วก็ยังเล็กเกินไปแม้กระทั่งสำหรับเลี้ยงเดี่ยว ไว้หากลองได้ดูปลาarowanaสะบัดเอวว่ายในบ่อกว้างๆแล้วคุณจะเข้าใจว่าตู้ 72 มันเล็กไปอย่างไร เหมือนครอบครัวคุณมี 5 คน นั่ง Honda Jazz เที่ยวทั่วไทยยังงัยก็ได้ แต่นั่งSedan ที่ใหญ่กว่านี้จะสบายกว่าไหม) -ความกว้างของตู้ ควรมีความกว้างพอเพียงเพื่อความสบายตัวในการว่ายกลับตัว/ว่ายสวนกัน และตู้เลี้ยงรวมควรที่จะกว้างขนาด 36-40 นิ้วขึ้นไป อีกอย่างความกว้าง 36 กับ 30 นิ้วราคาก็ไม่ต่างกันมากแถมไม่กินพื้นที่เพิ่มสักเท่าไหร่ควรสั่งตู้ที่กว้างอย่างน้อย 36 นิ้วจะดีกว่า แม้ว่าการเลี้ยงในตู้ที่กว้างขนาด 30 นิ้วจะพอทำได้ก็ตาม - ถามว่า ยาว 72 พอไหวมั๊ย? ผมเคยลองแล้วปรากฏว่า ปลาจะจอดมากกว่าครับ เพราะแทบไม่มีที่ให้ว่ายเลย ถึงว่ายออกตัวมาเดี๋ยวก็ต้องหลบตัวอื่นอยู่ดี ดูไม่สง่าเหมือนarowanaเลยครับ ที่สำคัญพอทะเลาะกัน ตัวที่อ่อนแอกว่าจะหมดที่หนีครับ ผมเคยลองแบบปลา 3 ตัวลงรวมตู้ 72 กะว่าแค่คืนเดียวคงไม่เป็นไร สักพักเท่านั้นครับ เห็นตัวที่อ่อนแอกว่าวางลำตัวขวางอยู่ด้านกว้างของตู้เป็นเป้าให้อีกตัวเล่นงานแบบพุ่งชนแบบแรงๆ (แบบนี้ครับที่พี่วินเคยบอกว่าทำให้ปลาตายทันทีต่อหน้าต่อตา) เห็นกับตาเลยครับน่าสงสารมาก ดีว่าแยกทัน ไม่งั้นต้องเสียปลาแน่ ป.ล. ถ้าถามว่าจะหาตู้เล็กๆมาใส่ก่อนแล้วค่อยขยับขยายทีหลัง..พอได้ไหม...........คำตอบคือ....ไม่แนะนำครับ เพราะ1.ตู้เล็ก ปลาแน่นต้องดูแลระบบดีเป็นพิเศษ 2.ความยุ่งยากในการย้ายปลาจากตู้หนึ่งไปอีกตู้หนึ่ง 3..เพราะปลารวมเวลาย้ายที่ใหม่ทุกครั้งจะเครียดแน่นอนครับ จะมากหรือน้อยแค่นั้น การปะทะกันเพื่อแย่งเป็นจ่าฝูงหลังจากย้ายตู้จะเกิดขึ้นอีกครั้ง 4.ตู้เล็กเดิมที่ไม่ใช้แล้วก็จะเป็นส่วนเกินถ้าหาประโยชน์ใช้ต่อไม่ได้

7. ขาดซึ่งความพร้อมของระบบและการดูแล การเลี้ยงปลาอโรวาน่ารวมนั้นย่อมเป็นเรื่องยากกว่าเลี้ยงเดี่ยวแน่นอน เพราะการเลี้ยงปลารวมนั้นแปลว่า ปลาในตู้จะแน่นกว่าการเลี้ยงปลาเดี่ยว ฉะนั้น Margin Of Error หรือ ช่องว่างสำหรับความผิดพลาดนั้นจะแคบมาก เรียกว่า ผิดนิดผิดหน่อยเป็นเรื่องเลย การให้อาหารก็ควรให้พอดีอย่างสม่ำเสมอ เพราะปลาหิวก็จะดุร้ายกว่าที่ควรจะเป็น ในขณะที่หากให้อาหารเหลือก็จะเป็นภาระของกรองและมีผลต่อคุณภาพน้ำ ท่านจะต้องคอยสังเกตพฤติกรรมและสุขภาพปลาทุกวัน แม้ว่าการเกิดแผลหรือเกล็ดหลุดจะเป็นเรื่องปกติของการเลี้ยงรวม แต่เมื่อปลามีอาการอักเสบของแผลหรือมีอาการป่วยรุนแรง จะต้องรีบแยกออกมารักษาทันที ปั๊มoxygen แบบสำรองไฟจำเป็นอย่างมากเพราะoxygenในตู้จะลดลงอย่างรวดเร็วเมื่อไฟดับ ยูวีอาจจะต้องเปิดตลอดเพื่อป้องกันการติดเชื้อของปลา ระบบ Overflow จำเป็นพอสมควรเพื่อให้น้ำนั้นมีคุณภาพดีสม่ำเสมอ เช่นเดียวกับกรองคาร์บอนที่ต้องมาด้วยกันเพราะเราไม่สามารถแน่ใจคุณภาพน้ำประปาได้ ในขณะที่ Heater ก็เป็นอีกอุปกรณ์หนึ่งที่ไม่ควรมองข้ามไม่ว่าจะเลี้ยงรวมหรือเลี้ยงเดี่ยว หากคิดว่าเลี้ยงรวมนี่เราหมดไปกับตู้กับปลาไปเยอะแล้ว จำเป็นต้องสิ้นเปลืองพวกอุปกรณ์หยุมหยิมเหล่านี้อีกหรือ คำตอบก็คือ ?ใช่ครับ ควรมีให้ครบ?......... และยิ่งคุณหมดเงินงบประมาณไปกับตู้กับปลารวมเยอะเท่าไหร่ เสียงของคำตอบที่ว่า ?ใช่ครับ ควรมีให้ครบ? มันก็จะดังเพิ่มขึ้นอีกเท่านั้นครับ

ติดตอนชมต่อที่ 2